Kéo cắt tôn là công cụ chuyên dụng được thiết kế để cắt tấm kim loại mỏng như tôn, inox, nhôm và các loại kim loại tấm khác. Còn được biết đến với tên gọi tiếng Anh là “tin snip” hoặc “aviation snip”, đây là dụng cụ không thể thiếu trong ngành cơ khí, xây dựng và nhiều lĩnh vực công nghiệp khác.
Trên thị trường Việt Nam, kéo cắt tôn xuất hiện với nhiều tên gọi khác nhau như kéo cắt kim loại, kéo cắt inox, kéo cắt sắt, hay đơn giản là kéo tôn. Mỗi loại kéo được thiết kế với đặc tính riêng phù hợp với từng ứng dụng cụ thể và loại vật liệu cần cắt.
Kéo cắt tôn được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau:
So với các phương pháp cắt tôn khác như máy cắt tôn, máy cắt plasma hay dao cắt, kéo cắt tôn nổi bật với nhiều ưu điểm. Khi so sánh với máy cắt tôn mini, kéo cắt tôn có lợi thế về tính cơ động, không cần điện, có thể thao tác ở mọi địa hình, đặc biệt phù hợp với việc cắt đường cong và chi tiết phức tạp mà máy cắt khó thực hiện. Trong khi máy cắt tôn thường cắt được đường thẳng với tốc độ cao, kéo cắt tôn lại cho phép người thợ linh hoạt tạo hình theo ý muốn, đặc biệt trong các không gian hẹp tại công trình xây dựng hoặc xưởng cơ khí nhỏ.
Kéo cắt tôn hiện nay được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, từ chức năng, kết cấu đến xuất xứ, thương hiệu. Sau đây là bảng phân loại chi tiết các loại kéo cắt tôn phổ biến trên thị trường:
| Loại kéo | Đặc điểm | Ứng dụng | Độ dày vật liệu cắt tối đa |
| Kéo cắt thẳng | Lưỡi thẳng, đầu nhọn | Cắt đường thẳng, tấm kim loại phẳng | 1,2 – 1,5 mm với thép carbon |
| Kéo cắt cong trái | Lưỡi cong, tay cầm màu đỏ | Cắt đường cong sang trái | 1,0 – 1,2 mm với thép carbon |
| Kéo cắt cong phải | Lưỡi cong, tay cầm màu xanh | Cắt đường cong sang phải | 1,0 – 1,2 mm với thép carbon |
| Kéo cắt đa năng | Lưỡi đa dạng, tay cầm màu vàng | Cắt đường thẳng và cong nhẹ | 0,8 – 1,0 mm với thép carbon |
| Kéo chuyên dụng inox | Lưỡi đặc biệt cứng | Cắt inox, thép không gỉ | 0,7 – 0,8 mm với inox |
| Kéo chuyên dụng nhôm | Lưỡi sắc, nhẹ | Cắt nhôm, kim loại mềm | 1,5 – 2,0 mm với nhôm |
Kéo cắt tôn theo kiểu aviation snip thường được nhận diện qua màu sắc tay cầm: đỏ (cắt cong trái), xanh (cắt cong phải) và vàng (cắt thẳng). Hệ thống màu sắc này là chuẩn quốc tế giúp người thợ dễ dàng nhận biết và lựa chọn đúng loại kéo cho công việc.
Kéo cắt tôn còn được phân loại dựa trên thiết kế lưỡi và kết cấu. Kéo lưỡi thẳng phù hợp cho cắt đường thẳng, kéo lưỡi cong (offset) giúp bàn tay người dùng không bị cọ xát vào tấm kim loại khi cắt. Lưỡi lượn (curved) được thiết kế đặc biệt cho việc cắt đường cong phức tạp.
Một số kéo cắt tôn có thiết kế đặc biệt như kéo loại gấp khúc (compound action snips) giúp tăng lực cắt mà không cần dùng nhiều lực, rất phù hợp cắt vật liệu dày. Kéo kiểu guillotine có lưỡi dưới cố định và lưỡi trên di chuyển, cho đường cắt thẳng và chính xác.
Thị trường Việt Nam hiện có nhiều thương hiệu kéo cắt tôn từ các quốc gia khác nhau:
Mỗi thương hiệu có đặc trưng riêng về chất lượng, độ bền và mức giá. Công cụ từ các thương hiệu cao cấp như Stanley, Milwaukee thường có độ bền cao hơn, lưỡi giữ được độ sắc lâu hơn, nhưng giá thành cũng cao hơn so với các sản phẩm phổ thông.
Việc phân loại kéo cắt tôn giúp người dùng lựa chọn đúng công cụ phù hợp với nhu cầu công việc. Mỗi loại kéo có cấu tạo đặc thù để phù hợp với nhiệm vụ mà nó được thiết kế, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả và chất lượng công việc.
Kéo cắt tôn có cấu tạo được thiết kế đặc biệt nhằm đáp ứng yêu cầu cắt vật liệu kim loại cứng. Việc hiểu rõ về cấu tạo và vật liệu chế tạo giúp người dùng đánh giá chất lượng và lựa chọn sản phẩm phù hợp.
Một chiếc kéo cắt tôn điển hình gồm các bộ phận sau:
Lưỡi cắt: Là bộ phận quan trọng nhất, được thiết kế với độ cứng cao và đường cắt sắc bén. Lưỡi thường có răng nhỏ hoặc cạnh cắt được mài đặc biệt để tăng hiệu quả khi cắt kim loại. Lưỡi cắt thường được chia làm hai phần chính: lưỡi trên và lưỡi dưới, hoạt động theo nguyên lý kéo thông thường.
Bản lề: Kết nối hai cánh tay và lưỡi cắt, thiết kế chắc chắn để chịu được lực cắt lớn. Bản lề thường sử dụng trục thép và được thiết kế để duy trì độ khít giữa hai lưỡi cắt trong suốt quá trình sử dụng.
Cán (tay cầm): Thiết kế phù hợp với bàn tay người dùng, thường được bọc vật liệu chống trượt như cao su hoặc nhựa composite. Cán dài để tận dụng đòn bẩy, giúp người dùng tạo lực cắt lớn hơn với ít công sức.
Chốt khóa: Nhiều loại kéo cắt tôn được trang bị chốt khóa để giữ kéo ở trạng thái đóng khi không sử dụng, giúp bảo vệ lưỡi cắt và tăng tính an toàn.
Lò xo hỗ trợ: Một số mẫu kéo cao cấp có lò xo giúp tự động mở lưỡi sau mỗi lần cắt, giảm mệt mỏi cho người dùng trong quá trình sử dụng liên tục.
Chất lượng và hiệu suất của kéo cắt tôn phụ thuộc rất lớn vào vật liệu chế tạo:
Thép hợp kim: Đa số kéo cắt tôn sử dụng thép hợp kim chất lượng cao, đặc biệt là phần lưỡi cắt. Các loại thép phổ biến bao gồm:
Thép không gỉ: Dùng cho các loại kéo cao cấp, đặc biệt là những loại làm việc trong môi trường ẩm ướt hoặc tiếp xúc với hóa chất.
Vật liệu tay cầm: Thường là cao su tổng hợp, nhựa composite hoặc nhựa TPR (Thermoplastic Rubber) – vừa đảm bảo cầm nắm thoải mái, vừa chống trượt, giảm mỏi tay khi sử dụng thời gian dài.
Quá trình sản xuất kéo cắt tôn chất lượng cao thường trải qua nhiều công đoạn:
Rèn: Lưỡi kéo chất lượng cao thường được rèn từ thép nguyên khối thay vì đúc, giúp tăng độ cứng và độ bền của lưỡi cắt.
Tôi luyện: Quá trình xử lý nhiệt đặc biệt giúp lưỡi kéo đạt được độ cứng tối ưu (thường từ 55-62 HRC trên thang đo độ cứng Rockwell).
Mài lưỡi: Lưỡi kéo được mài chính xác để tạo góc cắt tối ưu, đảm bảo khả năng cắt sắc bén và tuổi thọ cao.
Xử lý bề mặt: Nhiều kéo cắt tôn được phủ lớp chống gỉ, mạ crôm hoặc xử lý đặc biệt để tăng tuổi thọ và khả năng chống ăn mòn.
Lắp ráp chính xác: Điều chỉnh độ khít giữa hai lưỡi để đảm bảo hiệu quả cắt tối ưu, không bị kẹt hoặc gây biến dạng vật liệu.
Hiểu rõ cấu tạo và vật liệu chế tạo kéo cắt tôn giúp người dùng đánh giá đúng chất lượng sản phẩm và lựa chọn công cụ phù hợp với nhu cầu sử dụng. Các yếu tố này quyết định trực tiếp đến hiệu suất cắt, độ bền và phạm vi ứng dụng của kéo.
Việc lựa chọn kéo cắt tôn phù hợp là yếu tố quyết định hiệu quả công việc và tuổi thọ của công cụ. Dưới đây là những tiêu chí quan trọng và kinh nghiệm thực tế giúp bạn chọn được sản phẩm phù hợp nhất với nhu cầu.
| Tiêu chí | Hướng dẫn lựa chọn | |||
| Độ dày vật liệu cắt | – Tôn thép mỏng (0,5-0,8mm): Kéo thông thường | – Tôn thép trung bình (0,8-1,2mm): Kéo hợp kim cao cấp | – Tôn dày (1,2-1,8mm): Kéo cắt tôn cơ cấu đòn bẩy | – Inox: Chọn kéo chuyên dụng cắt inox |
| Loại đường cắt | – Đường thẳng: Kéo lưỡi thẳng | – Đường cong sang trái: Kéo cắt cong trái (tay cầm đỏ) | – Đường cong sang phải: Kéo cắt cong phải (tay cầm xanh) | – Đường cắt đa dạng: Kéo đa năng (tay cầm vàng) |
| Tần suất sử dụng | – Sử dụng thường xuyên: Kéo thương hiệu cao cấp, vật liệu bền | – Sử dụng không thường xuyên: Kéo phổ thông, giá cả hợp lý | ||
| Môi trường làm việc | – Môi trường ẩm ướt: Kéo thép không gỉ hoặc có lớp phủ chống gỉ | – Môi trường bụi bẩn: Kéo có bảo vệ bản lề | – Môi trường hóa chất: Kéo có lớp phủ đặc biệt | |
| Ngân sách | – 100.000-300.000 VNĐ: Kéo phổ thông, chất lượng cơ bản | – 300.000-700.000 VNĐ: Kéo chất lượng tốt, độ bền cao | – Trên 700.000 VNĐ: Kéo cao cấp, chuyên nghiệp | |
Khi mua kéo cắt tôn, đặc biệt là mua trực tiếp tại cửa hàng, bạn nên kiểm tra các yếu tố sau:
✓ Độ sắc của lưỡi cắt: Kiểm tra bằng cách cắt thử một mảnh giấy hoặc vật liệu mỏng. Lưỡi kéo sắc sẽ cắt dễ dàng, không gây nhăn hoặc gấp vật liệu.
✓ Độ khít của lưỡi: Hai lưỡi phải khít với nhau, không có khoảng hở khi đóng kéo. Khoảng hở sẽ làm giảm hiệu quả cắt và có thể gây kẹt vật liệu.
✓ Cảm giác cầm: Tay cầm phải thoải mái, không trơn trượt. Thử mở/đóng kéo nhiều lần để đánh giá cảm giác và lực cần thiết.
✓ Trục bản lề: Kiểm tra xem bản lề có chắc chắn không, không bị lỏng lẻo hoặc rung lắc.
✓ Độ hoàn thiện: Các cạnh phải được làm trơn tru, không có gờ sắc có thể gây thương tích. Bề mặt không có vết rỉ, xước hoặc lỗi hoàn thiện.
✓ Chốt khóa (nếu có): Thử hoạt động của chốt khóa để đảm bảo nó hoạt động trơn tru và giữ kéo đóng chắc chắn.
✓ Uy tín nhà bán: Mua từ các cửa hàng chuyên dụng, đại lý chính hãng hoặc nhà phân phối uy tín để đảm bảo sản phẩm chính hãng.
✓ Chế độ bảo hành: Kiểm tra thời gian bảo hành, điều kiện bảo hành và dịch vụ hậu mãi của nhà sản xuất.
| Thương hiệu | Xuất xứ | Ưu điểm | Nhược điểm | Phân khúc giá (VNĐ) |
| Stanley | Mỹ | Độ bền cao, lưỡi sắc bén, thiết kế công thái học | Giá thành cao | 500.000 – 1.200.000 |
| Milwaukee | Mỹ | Chất lượng tốt, nhiều mẫu chuyên dụng, độ bền cao | Khó tìm phụ tùng thay thế | 600.000 – 1.500.000 |
| YATO | Ba Lan/Trung Quốc | Giá cả phải chăng, chất lượng tương đối tốt | Độ bền trung bình | 200.000 – 500.000 |
| Total | Trung Quốc | Giá rẻ, dễ tìm mua | Chất lượng không đồng đều | 100.000 – 300.000 |
| KEIBA | Nhật Bản | Độ chính xác cao, thiết kế tinh tế | Khá đắt, ít phổ biến tại Việt Nam | 700.000 – 1.800.000 |
| Đồng Tâm | Việt Nam | Giá rẻ, phù hợp với thợ không chuyên | Độ bền thấp, lưỡi mau cùn | 80.000 – 150.000 |
Khi chọn mua kéo cắt tôn, cần cân nhắc đến nhu cầu sử dụng thực tế, loại vật liệu thường xuyên làm việc và tần suất sử dụng. Người dùng chuyên nghiệp nên đầu tư vào các sản phẩm chất lượng cao từ các thương hiệu uy tín, trong khi người dùng không thường xuyên có thể chọn các sản phẩm phổ thông với mức giá hợp lý hơn.
Sau khi mua được kéo cắt tôn phù hợp, việc bảo dưỡng đúng cách sẽ giúp kéo duy trì hiệu suất cắt tốt và kéo dài tuổi thọ sử dụng, đảm bảo công việc luôn được thực hiện hiệu quả và an toàn.
Khả năng cắt của kéo cắt tôn phụ thuộc vào loại kéo và chất liệu vật liệu cần cắt. Với thép carbon thông thường, kéo cắt tôn tiêu chuẩn cắt được độ dày từ 0,8mm đến 1,5mm. Đối với inox, khả năng cắt giảm xuống còn khoảng 0,6mm đến 0,8mm. Với nhôm hoặc đồng, có thể cắt được độ dày lên đến 2mm. Kéo cắt tôn cơ cấu đòn bẩy (compound action snips) có thể cắt được vật liệu dày hơn, đến 1,8mm với thép carbon.
Kéo cắt tôn chất lượng tốt thường có những đặc điểm sau: Lưỡi kéo được làm từ thép hợp kim chất lượng cao (thường là Cr-Mo hoặc Cr-V), bản lề chắc chắn không bị lỏng, tay cầm bọc vật liệu chống trượt và có cảm giác cầm chắc tay. Khi mở/đóng kéo, chuyển động phải mượt mà, không bị kẹt. Lưỡi kéo phải khít khi đóng lại, không có khoảng hở. Thương hiệu uy tín như Stanley, Milwaukee, KEIBA thường là dấu hiệu của chất lượng cao.
Mài kéo cắt tôn yêu cầu kỹ thuật đặc biệt để duy trì góc cắt chính xác. Bạn cần sử dụng đá mài nhỏ hoặc máy mài cầm tay với đĩa mài mịn. Mài theo góc ban đầu của lưỡi (thường từ 20-25 độ), chỉ mài mặt ngoài của lưỡi kéo, không mài mặt trong nơi hai lưỡi tiếp xúc. Sau khi mài, dùng dầu bôi trơn bản lề và kiểm tra độ khít của hai lưỡi. Nhiều thợ chuyên nghiệp khuyên nên đem kéo đến các cửa hàng chuyên nghiệp để mài, vì mài sai có thể làm hỏng hoàn toàn kéo.
Đây là hệ thống phân loại màu sắc tiêu chuẩn cho kéo cắt tôn loại aviation snips:
Việc phân biệt màu sắc này giúp thợ dễ dàng chọn đúng công cụ và tránh sử dụng sai mục đích, điều có thể làm hỏng kéo.
Để bảo quản kéo cắt tôn tốt nhất, cần thực hiện:
Kéo cắt tôn thông thường không phù hợp để cắt inox vì inox cứng hơn và có đặc tính chống mài mòn cao hơn thép carbon thông thường. Việc dùng kéo thông thường cắt inox sẽ nhanh chóng làm cùn lưỡi kéo và giảm hiệu suất cắt. Nên sử dụng kéo cắt tôn chuyên dụng cho inox với lưỡi được làm bằng thép hợp kim đặc biệt cứng và bền hơn như M2 HSS hoặc thép hợp kim với hàm lượng carbon cao đã qua xử lý nhiệt đặc biệt.
Có một số nguyên nhân phổ biến:
Khắc phục bằng cách kiểm tra, bảo dưỡng kéo định kỳ và đảm bảo sử dụng đúng loại kéo cho vật liệu và độ dày phù hợp.
Người mới làm DIY nên bắt đầu với kéo cắt tôn đa năng (tay cầm màu vàng) vì khả năng cắt linh hoạt hơn, có thể thực hiện cả đường cắt thẳng và cong nhẹ. Nên chọn kéo có tay cầm thoải mái, trọng lượng vừa phải (khoảng 250-350g) và kích thước phù hợp với bàn tay. Thương hiệu tầm trung như YATO, Total hoặc Stanley dòng cơ bản là lựa chọn hợp lý về cả chất lượng và giá cả. Khi kỹ năng phát triển và nhu cầu cụ thể hơn, có thể đầu tư thêm kéo cắt cong trái/phải hoặc kéo chuyên dụng.
Kéo cắt tôn khác với kéo cắt kim loại thông thường ở một số đặc điểm quan trọng:
Kéo cắt kim loại thông thường thường nhỏ hơn, phù hợp với tấm kim loại mỏng hoặc dây kim loại mềm, không có khả năng cắt tôn hoặc kim loại tấm dày.
Máy khoan pin 14.4V DongCheng DCJZ24-10 EM 
Máy Đo Ánh Sáng Đèn UV(UVA/UVC)/Ghi Dữ Liệu Extech - SDL470