Thuật ngữ về hạn ngạch đã không còn quá xa lạ với những người làm trong ngành xuất nhập khẩu. Tuy nhiên vẫn còn một số người trong ngành lẫn ngoài ngành chưa thực sự hiểu về nó. Vậy hạn ngạch là gì? Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Topcargo để biết thêm nhiều kiến thức và thông tin bổ ích về hạn ngạch nhé!

Hạn ngạch là gì?

Hạn ngạch là gì trong xuất nhập khẩu?

Hạn ngạch chính là số lượng, khối lượng hay trị giá một mặt hàng nào đó được nhà nước ấn định, tuy nhiên trong đó đã được nêu rõ những doanh nghiệp nào được phép xuất khẩu hay nhập khẩu trong một thời hạn nào đó. Hạn ngạch trong tiếng anh là cụm từ quota có thể đọc là cô-ta.

Dựa theo quy định tại điều 17 luật quản lý ngoại thương vào năm 2017 đã đưa ra quy định như sau:

• Hạn ngạch xuất khẩu là những biện pháp do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đưa ra quyết định áp dụng để hạn chế số lượng, khối lượng cũng như các trị giá của hàng hóa xuất khẩu ra khỏi vùng lãnh thổ Việt Nam.
• Hạn ngạch nhập khẩu là những biện pháp do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định áp dụng nhằm hạn để hạn chế số lượng, khối lượng cũng như các trị giá của hàng hóa nhập khẩu vào khỏi vùng lãnh thổ Việt Nam.

Thuế hạn ngạch là gì?

• Hạn ngạch thuế quan xuất nhập khẩu chính là biện pháp do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng để đưa ra quyết định về số lượng, khối lượng cũng như trị giá của hàng xuất nhập khẩu với thuế suất ưu đãi hơn so với mức thuế suất ngoài hạn ngạch.
• Áp dụng những biện pháp hạn ngạch thuế quan xuất nhập khẩu theo các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam chính là thành viên.
• Không được áp dụng hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đối với số lượng, khối lượng cũng như trị giá của hàng hóa được dùng cho sản xuất hay gia công hàng hóa xuất khẩu.
• Tất cả những việc áp dụng biện pháp hạn ngạch thuế quan xuất nhập khẩu thì phải luôn được đảm bảo công khai, minh bạch cả về số lượng, khối lượng cũng như trị giá hàng hóa.

Mục đích và hạn chế của hạn ngạch trong ngành xuất nhập khẩu

Hạn ngạch giúp điều chỉnh  cán cân thanh toán

Dưới đây là một số mục đích quan trọng khi áp dụng hạn ngạch:

• Bảo vệ thị trường cả trong nước tránh đi khỏi các ảnh hưởng tiêu cực từ hàng hóa cùng loại nhập khẩu từ nước ngoài ( thông thường sở hữu mức giá rẻ hơn, chất lượng và thương hiệu được tốt hơn,…).
• Có thể điều chỉnh được một số giảm thâm hụt cán cân thanh toán, bảo toàn tốt hơn cho nguồn ngoại hối của đất nước.
• Có thể điều tiết được thị trường, giảm bớt đi một số tiêu thụ với những dòng hàng không thực sự được khuyến khích tiêu dùng ( đa phần là hàng hóa xa xỉ).
• Bảo tồn được văn hóa dân tộc.
• Luôn đảm bảo được lượng  ngoại tệ được cân bằng.

Mặt hạn chế của hạn ngạch trong xuất nhập khẩu:

Hạn ngạch khiến giá thành tăng lên đáng kể

• Khiến giá trị hàng hóa nhập khẩu bị tăng lên cao, giảm đi sự cạnh tranh trong nước, hạn chế sự lựa chọn của người tiêu dùng,…
• Lãng phí đi nguồn lực xã hội.
• Nhà nước không thu được bất kỳ lợi nhuận gì cả.
• Nguy cơ dẫn đến tình trạng buôn lậu.

Bạn đọc tham khảo thêm: 

Khu phi thuế quan là gì? Tìm hiểu những kiến thức liên quan

AFS là gì- Những kiến thức liên quan đến phí AFS

Những điều kiện để áp dụng hạn ngạch trong xuất nhập khẩu

Hạn ngạch cho mục đích bảo vệ những loài động vật quý hiếm

Trên thực tế không phải cứ bất kì trường hợp nào cũng có thể áp dụng được hạn ngạch cả vì quá trình sử dụng hạn ngạch cần có rất nhiều sự cho phép của các cơ quan quản lý chuyên ngành của mỗi đất nước. Các cơ quan này sẽ dựa trên các căn cứ vào các điều luật hay những hiệp định mà quốc gia của họ đã tham gia, ví dụ như hiệp định chung về thuế quan và thương mại được viết tắt là GATT,….

Dưới đây là một số trường hợp có thể áp dụng được hạn ngạch:

• Hạn ngạch cho mục đích bảo vệ những loài động vật quý hiếm.
• Hạn ngạch cho việc bảo vệ sức khỏe con người.
• Hạn ngạch bảo vệ cho các vấn đề đạo đức và xã hội.
• Hạn ngạch đem tới những giá trị liên quan đến văn hóa, nghệ thuật, lịch sử cũng như tài nguyên thiên nhiên quý hiếm,…

Tuy nhiên hạn ngạch WTO đã quy định kèm theo một số điều kiện tùy thuộc vào từng quốc gia nên cần được lưu ý để áp dụng:

• Các quốc gia đang bị hạn chế về sản xuất tiêu dùng mặt hàng ở thị trường khác trong nước.
• Các quốc gia thực hiện cam kết về sử dụng và có sự thay đổi về hạn ngạch của mình nhưng không làm ảnh hưởng đến lợi ích của những thành viên trong các quốc gia và nới lỏng quy định mức hạn ngạch sau khi kinh tế đã có dấu hiệu chuyển biến và phục hồi.
• Hạn ngạch luôn mang tính pháp lý cao cũng như áp dụng trong một thời gian nhất định nào đó. Vì vậy mà trong suốt quá trình áp dụng hạn ngạch những quốc gia nên công bố thời gian  cũng như có sự thay đổi hạn ngạch nhanh chóng và chi tiết nhất.

Hạn ngạch mang tính pháp lý cao

Hạn ngạch có mấy loại hình thức?

• Hạn ngạch thuế quan hay còn gọi là tariff rate quota: đối với hình thức này thì một mức thuế quan thấp hơn được áp dụng cho một số lượng hàng hóa nhập khẩu trong giới hạn của hạn ngạch so với số lượng hàng nhập khẩu nào đó khi vượt qua hạn ngạch.
• Hạn chế xuất khẩu tự nguyện hay còn gọi là VER:  đây chính là cách quy định một mức hạn ngạch được áp dụng bởi các nước xuất khẩu, thông thường là theo yêu cầu của chính phủ nước nhập khẩu.

Thuế quan và hạn ngạch có giống nhau hay không?

Trên thực tế thì cơ chế quản lý bằng hạn ngạch có tác động  không hề giống với thuế quan ở điểm chúng cho biết trước số lượng hàng hóa được xuất nhập khẩu. Luôn có sự điều tiết hệ thống kinh tế ngoại thương thông qua thuế quan làm tăng thu ngân sách của chính phủ nhưng chúng lại được điều tiết bởi hạn ngạch và chỉ làm tăng thu nhập  cho cơ quan kinh doanh khi nhận được hạn ngạch. Hiện nay kinh tế thế giới đang nổi lên xu hướng tự do thương mại cũng như xóa bỏ hàng rào thuế quan chính vì vậy nhằm mục đích bảo hộ sản xuất trong nước chính phủ ta luôn áp dụng hệ thống hạn ngạch.

Hạn ngạch giống như một công cụ quan trọng nhằm can thiệp vào việc điều tiết khối lượng hàng hóa được xuất nhập khẩu của một quốc gia nào đó, nhờ có hạn ngạch mà chính phủ có thể ước đoán được tương đối chính xác lượng hàng xuất khẩu đối với từng thời kỳ. Còn thuế quan thì chính phủ không có thể dự báo trước được khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu vì chúng có sự phụ thuộc vào giá cả thị trường quốc tế.

Cơ quan nào có thẩm quyền được áp dụng hạn ngạch?

Đối với hạn ngạch thì thẩm quyền được trao lại cho bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ngang bộ có các loại hàng hóa thuộc thẩm quyền thì tự mình quyết định có áp dụng một số biện pháp hay là không. Quy định này đưa ra được cho là phù hợp và có sự đảm bảo kịp thời, tính chính xác đối với từng mặt hàng xuất nhập khẩu.

Tổng kết

Hạn ngạch rất quan trọng trong ngành xuất nhập khẩu đối với mỗi quốc gia vì vậy những người làm lĩnh vực này cần biết  và nắm rõ về chúng để biết cách hoạt động. Bài viết trên đã cung cấp cho bạn một số thông tin liên quan đến hạn ngạch là gì? Theo dõi bài viết và website của Topcargo để biết thêm nhiều kiến thức hơn nhé!